त्रिपुर पौर्णिमा हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचा दिवस आहे. या दिवशी भगवान शंकराने तीन अत्याचारी राक्षस त्रिपुरासुरांचा वध केला होता. या विजयाचा आणि धार्मिक महत्त्वाचा दिवस म्हणून त्रिपुर पौर्णिमेचा मोठ्या उत्साहाने उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी दीप लावण्याचे विशेष महत्त्व आहे, कारण ते प्रकाशाचा, शांतीचा आणि धर्माच्या विजयाचा प्रतीक मानले जाते. या लेखात आपण त्रिपुर पौर्णिमेच्या दिवशी दीप लावण्याचे महत्त्व आणि या पवित्र दिवशी भगवान शंकराने त्रिपुरासुरांचा वध कसा केला, याची कथा पाहणार आहोत.
दीप लावण्याचे महत्त्व आणि उपाय:
त्रिपुर पौर्णिमेला दीप लावण्याचे अत्यंत महत्त्व आहे. दीप म्हणजे अंधकारातून प्रकाशाकडे जाण्याचा मार्ग दाखवणारा प्रतीक. या दिवशी घराच्या मुख्य प्रवेशद्वारासमोर, अंगणात किंवा मंदिरात दीप लावल्यास नकारात्मक शक्तींचा नाश होतो आणि घरात सकारात्मकता, शांती आणि सौख्य नांदते.
- दीप कसा लावावा: या दिवशी घरी तुपाचा किंवा तेलाचा दिवा लावावा. दीपाची ज्योत नेहमी पूर्व किंवा उत्तर दिशेला लागलेली असावी, कारण ही दिशा शुभ मानली जाते. दीप लावताना शांत मनाने, भगवान शंकराचा स्मरण करीत, “ॐ नमः शिवाय” किंवा “महामृत्युंजय मंत्र” जपत दीप प्रज्वलित करावा.
- धार्मिक फळ: असे मानले जाते की त्रिपुर पौर्णिमेला दीप लावल्याने घरातील सर्व दोष दूर होतात आणि धन, आरोग्य, शांती यांचे आगमन होते. या दिवशी दीप लावल्याने भगवान शंकराची कृपा होते आणि संकटांवर मात करण्याची ताकद मिळते.
- विशेष उपाय: त्रिपुर पौर्णिमेला भगवान शंकरासमोर पाच किंवा सात दिवे लावल्यास अधिक फलप्राप्ती होते, असे शास्त्रात सांगितले आहे. या दिवशी दीपदान केल्याने व्यक्तीच्या जीवनातील अंधकार नाहीसा होतो आणि प्रकाशाची म्हणजेच यशाची आणि शांतीची स्थापना होते.
त्रिपुरासुराची कथा:
प्राचीन काळी त्रिपुर नावाचे तीन अत्यंत बलाढ्य राक्षस होते. हे राक्षस भगवान ब्रह्मदेवाचे भक्त होते आणि त्यांनी कठोर तपस्या करून अभय मिळवले होते की त्यांचा वध फक्त भगवान शंकरच करू शकतील, तेही एका विशिष्ट दिवशी आणि एका बाणानेच. त्यांनी आकाश, पृथ्वी आणि पाताळ या तीन ठिकाणी आपापली नगरे उभारली होती.
हे त्रिपुरासुर अनैतिक कृत्यांत मग्न झाले आणि त्यांची शक्ती वाढल्यामुळे त्यांनी तीनही लोकात अत्याचार सुरू केले. देवता, ऋषी आणि मानव त्रिपुरासुरांच्या अत्याचारांनी त्रस्त झाले आणि त्यांनी भगवान शंकराकडे मदतीची विनंती केली.
भगवान शंकरांचा विजय:
भगवान शंकरांनी त्रिपुरासुरांच्या आतंकाचा नाश करण्यासाठी एक महान रथ तयार केला, ज्यामध्ये पृथ्वी, सूर्य आणि चंद्र यांचा समावेश होता. त्यांनी एकच बाण लावला आणि ते तीनही नगरे एकाच रेषेत येताच तो बाण सोडला, ज्यामुळे त्रिपुरासुरांचा वध झाला आणि त्यांच्या नगरे नष्ट झाली.
त्रिपुर पौर्णिमेचे महत्त्व:
- आध्यात्मिक विजय: त्रिपुर पौर्णिमा अधर्मावर धर्माच्या विजयाचे प्रतीक आहे. भगवान शंकरांच्या कृपेने त्रिपुरासुरांचा नाश झाला आणि जगात शांतता प्रस्थापित झाली.
- शिवपूजेचा दिवस: या दिवशी भगवान शंकराच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे. शिवलिंगाची पूजा, शिव मंत्रांचा जप, उपवास आणि रात्रभर जागरण केल्यास भक्तांना मोठे पुण्य मिळते.
- दीपोत्सवाचा महत्त्व: त्रिपुर पौर्णिमेला दीप लावणे आणि दीपोत्सव साजरा करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. यामुळे घरात सुख, शांती, संपत्ती, आणि आध्यात्मिक प्रगती प्राप्त होते.
निष्कर्ष:
त्रिपुर पौर्णिमा ही केवळ एक धार्मिक परंपरा नसून ती धर्माच्या विजयाची आठवण करून देणारी आणि सकारात्मक ऊर्जा निर्माण करणारी दिव्य परंपरा आहे. या दिवशी दीप लावल्याने भक्तांच्या जीवनात प्रकाशाचा प्रवेश होतो आणि संकटांवर मात करण्याची शक्ती मिळते. भगवान शंकराच्या कृपेने जीवनातील अडथळ्यांचा नाश होतो आणि आनंद, शांती आणि यश प्राप्त होते.
